We wtorek obchodziliśmy 223. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Pokolenie Sejmu Wielkiego podjęło próbę naprawy Rzeczypospolitej.

Posłowie szlacheccy ogarnięci Duchem republikańskim poparli program podniesienia państwa z upadku. Dobro wspólne przeważyło nad prywatą i anarchią. Po raz pierwszy w dziejach Polski posłowie wybrani na sejmikach ziemskich poczuli się przedstawicielami Narodu.

Świadkiem tych doniosłych wydarzeń był nasz Patron, Stanisław Staszic. W listopadzie tego roku będziemy obchodzić dwudziestolecie nadania jego imienia naszej szkole. Warto spojrzeć na te przełomowe momenty w dziejach Narodu oczami tego wielkiego Polaka.

Po odbyciu studiów w Niemczech i Paryżu, Stanisław Staszic zostaje wychowawcą dzieci Andrzeja Zamoyskiego, magnata, byłego kanclerza, "najcnotliwszego obywatela", autora Kodeksu karnego, reformującego stosunki prawne w Rzeczpospolitej. Niestety dokument został odrzucony przez sejm. W 1780 roku ordynat wycofuje się z życia publicznego. Po latach Staszic napisze: "częstymi z nim rozmowami skłoniony zostałem, aby narodowi stojącemu nad przepaścią problemy wystawić i wskazać ostatni moment do ratunku i poprawy".

Młody duchowny miał w Zamościu do dyspozycji bogatą bibliotekę i materiał do przemyśleń dotyczących "urządzenia Rzeczpospolitej".

Od 1783 roku Stanisław Staszic zaczyna notować swoje spostrzeżenia na temat ustroju państwa. W 1787 roku w drukarni królewskiej Michała Gröela ukazuje się anonimowo traktat publicystyczny "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego do dzisiejszego stanu Rzeczpospolitej przystosowane". Nazwisko byłego kanclerza, którego postać była popularna wśród szlachty, miało przychylnie nastawić czytelników do projektów reform proponowanych przez autora

6 października 1788 roku rozpoczynają się obrady Sejmu Wielkiego.

Stanisław Staszic przyjeżdża z rodziną Zamoyskich do Warszawy, zamieszkując w pałacu magnata na Lesznie. Wychowawca dba o edukację obywatelską synów Zamoyskiego. Staszic wraz z podopiecznymi z trybuny dla gości przysłuchuje się sejmowym obradom. Nasz Patron był świadkiem narodzin nowego zjawiska, opinii publicznej - "Dawniej szlachta sama się zbierała na narady w osobie swych reprezentantów, radziła sama dla siebie i przez siebie, wnosiła, wyrokowała, a Sejm dla reszty kraju był rzeczą tak obcą i obojętną jak wybór burmistrza w Norymberdze".

Po dwóch latach obrad sejmowych, zwolennicy reform nie doszli do porozumienia. Z datą 4 stycznia 1790 roku ukazuję się druga publikacja Stanisława Staszica: "Przestrogi dla Polski". Książka zawierała kompleksowy program naprawy Rzeczpospolitej. Obok kwestii ustrojowych autor położył duży nacisk na sprawy gospodarcze. Samo uniesienie patriotyczne nie wystarczy. Każda reforma wymaga pieniędzy. Staszic ponownie powtarza tezę, że największym bogactwem Polski jest ziemia. Racjonalny i sprawiedliwy system podatkowy zwiększy dochody państwa.

Przyjaciel Staszica Kajetan Koźmian napisał: "Nic w moim życiu nie zdarzyło się czytać mocniejszego, potężniejszego, odważniejszego. "Przestrogi dla Polski" na prawych umysłach sprawiły wrażenie, dowodem jest, że w duchu tych rad i życzeń napisano Konstytucję 3 Maja, w której ludy pod opiekę praw przyjęto, miasta do reprezentacji przypuszczono, a tron elekcyjny zmieniono na sukcesję i elektorowi Saksonii oddano".

W czasie uchwalenia Konstytucji 3 Maja Stanisław Staszic przebywał w towarzystwie Andrzeja Zamoyskiego i jego synów we Włoszech. Radosna wieść uchwalenia konstytucji zastała ich w Bolonii. Mimo tego Jan Matejko malując obraz przedstawiający te podniosłe chwile umieścił na nim Stanisława Staszica w towarzystwie swego protektora. Tym samym wielki malarz złożył hołd wielkiemu pisarzowi politycznemu, którego publicystyka kształtowała poglądy oraz wytyczała drogi naprawy Rzeczypospolitej.

Pierwszą rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja Staszic obchodzi w Warszawie. Niespełna tydzień wcześniej podpisano akt konfederacji targowickiej. Rosja wprowadza swoje wojska na polskie terytorium. Wojna w obronie konstytucji potrwa trzy miesiące.

W 1795 roku przeprowadzono trzeci rozbiór Polski – FINIS POLONIAE – Rzeczpospolita zniknęła z map Europy.

Poczucie klęski było wszechogarniające. Staszic napisał: "…mocne uczucie krzywdy i gwałtu wykonanych na Polsce". Nasz Patron w tym dramatycznym momencie pracował nad dziełem filozoficznym "Ród ludzki". W ezopowym stylu epoki tak opisał upadek państwa polskiego:

"Żaden z zwierzów nie niszczy własnego plemienia

Człek tylko nienawidzi swój ród i wytępia…

…Zmawia się trzech, rozdziela cudzy kraj i mówi:

Nam cześć i nam poddaństwo, my pany waszemi".

Polska historia skłania do refleksji. 150 lat po tych, którzy z ziemi włoskiej do Polski chcieli nieść wolność, kolejne pokolenie Polaków stanęło przed dramatycznym wyborem. Dla żołnierzy 2. Korpusu, którzy zawieszali flagę na Monte Cassino, nie było miejsca w nowej Polsce. Każdy wybór polityczny związany jest z odwołaniem się do konkretnej tradycji historycznej. Pierwszą publikacją wydaną przez Bibliotekę Orła Białego w Rzymie były "Opowieści biograficzne" Wacława Berenta. Książka opisywała proces formowania się polskiej inteligencji, która podjęła trud naprawy Rzeczpospolitej.

Jednym z głównych bohaterów książki jest Stanisław Staszic. Autor przedstawia zaangażowanie naszego Patrona w życie publiczne po upadku Rzeczpospolitej. Dzięki jego uporowi i konsekwencji powstaje Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Jego obradom przewodniczył Staszic, "postać z stygmatem woli nieustępliwej, z zadziornym jak u sokoła czołem twardego starca, którego kołnierz nawet futrzany zda się jak to kobuzie nastroszenie szyi".

Każde pokolenie powinno odkrywać historię na nowo. Powinniśmy być dumni z dokonań naszych wielkich poprzedników. Wkrótce minie dziesięć lat od wstąpienia, a właściwie powrotu Polski do Europy. Ojciec Święty Jan Paweł II w czasie pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny, do tysięcy Polaków zgromadzonych na placu Zwycięstwa w Warszawie powiedział: "Dzieje narodu zasługują na właściwą ocenę wedle tego, co wniósł on w rozwój człowieka i człowieczeństwa, w jego świadomość, serce, sumienie. To jest najgłębszy nurt kultury".

Konstytucja 3 Maja jest naszym wkładem w europejską cywilizację.

Wiwat król, wiwat Sejm, wiwat wszystkie stany!

W akademii wystąpili uczniowie klasy III JT: Marcin Gryniewicz, Joanna Małkińska, Paweł Milewski, Ewelina Sikorska.

Galeria zdjęć z akademii

Delegacja naszej szkoły wraz z pocztem sztandarowym uczestniczyła także w miejskich obchodach Święta Konstytucji 3 Maja.

Galeria zdjęć z miejskich obchodów 223. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja